Mijn site
  • Home
  • Actueel
  • Agenda
  • Eucharistievieringen
  • Sacramenten
  • kinderen en jongeren
  • Kerken
    • Aldeneik >
      • Kerkraad
      • Werkgroepen
    • Heppeneert >
      • Werkgroepen
    • Maaseik >
      • Kerkraad
      • Werkgroepen
      • Kerkschatten >
        • Codex Eyckensis
        • Van 1244 tot de 16de eeuw
        • De reliekschatten uit Aldeneik
        • 16de eeuw
      • Restauratie
      • Archief
    • Wurfeld >
      • Kerkraad
  • Contact
  • Links
  • Privacyverklaring
  • Vrijwilliger

Nieuws uit de pastorale eenheid

Aanmelding
Vrijwilliger
​Harlindis en Relindis

​

DEEL 10 Harlindis en Relindis

23/3/2021

0 Reacties

 
Foto
10. Christenen en de heidense beelden in de vierde en vijfde eeuw
​
In veel steden van het Romeinse Rijk waren standbeelden een essentieel element van het stedelijk landschap. Maar in de vierde en vijfde eeuw werden vele tempels en standbeelden vernietigd, verplaatst of ritueel verminkt; soms door leken die een teken wilde geven van hun religieuze overtuiging, soms op bevel van een plaatselijke bisschop of magistraat, soms op bevel van de keizer.
Er waren ook heidense standbeelden die overleefden in de vijfde en zesde eeuw. Christelijke keizers en magistraten bleven ze omwille van hun esthetische waarde gebruiken voor de verfraaiing van hun hoofdsteden. Sommige aristocraten gebruikten ze om hun huizen te versieren, en stalen hiervoor zelfs beelden uit tempels. De Alexandrijnse dichter en  leraar Palladas stelde, rond het midden van de vierde eeuw vast dat de enige manier waarop heidense standbeelden aan vernietiging konden ontkomen, erin bestond ze te gebruiken in een christelijke private collectie.

De functie van een standbeeld varieerde sterk naargelang de context. Zo'n beeld kon een religieuze functie hebben. Meestal was het dan verbonden met een tempel die zich in de stad bevond, maar niet noodzakelijk. Zo werden badhuizen vaak gedecoreerd met standbeelden van goden die met water waren verbonden. Een religieuze en decoratieve functie konden elkaar in een dergelijke context aanvullen. Een standbeeld kon het religieus aspect ook overstijgen en een eerder symbolische functie aannemen. In de Oudheid werden standbeelden van goden uit overwonnen steden vaak meegenomen als oorlogsbuit.

In vele heidense riten werden offers gebracht aan standbeelden. Voor christenen was het brengen van offers, en zeker als het bloedoffers betrof, een onaanvaardbare praktijk. In principe keerden christelijke keizers, bisschoppen en leken zich rechtstreeks tegen de verering van afgoden (idolatrie) en de beelden van afgoden (idolen), die alomtegenwoordig waren in alle grote steden van het rijk. Constantijn verleende bepaalde privileges aan de christelijke kerken en vaardigde edicten uit tegen de heidense culten, een tendens die door zijn opvolgers werd voortgezet. Vaak worden de regeringen van Gratianus (375-383) en vooral Theodosius (379-395) gezien als de periode waarin de heidense culten stelselmatig werden vervolgd. Gratianus weigerde de functie van Pontifex Maximus (hogepriester) op te nemen (379), waardoor de traditionele culten niet meer financieel werden gesteund door de staat. Onder Theodosius I werd het altaar van Victoria, de godin van de overwinning, uit de senaat gehaald (382) en werd het Serapeum van Alexandrië vernietigd (391). In het Romeinse Rijk bevonden zich verschillende tempels, gewijd aan de god Serapis, een Hellenistische god die een versmelting was van Osiris, de Egyptische god van  het dodenrijk, de opstanding en de vruchtbaarheid, en de stiergod Apis. Behalve te fungeren als tempel had het Serapeum ook een andere functie. Een deel van de collectie van de beroemde bibliotheek van Alexandrië was er ondergebracht. Monniken onder leiding van patriarch Theopilus van Alexandrië (+ 412) plunderden en vernietigden het Serapeum op basis van een edict van keizer Theodosius. De boeken werden in een boekverbranding vernietigd.
Heidenen konden onder Theodosius I nog altijd carrière maken. Het lijkt onvoorzichtig te veronderstellen dat de keizers zich na Theodosius I actief inzetten om de heidenen te vervolgen. Ze vaardigden wel nog anti-heidense edicten uit, die door christenen werden gebruikt om hun aanvallen op de heidense culten te legitimeren. Het is onmiskenbaar dat, vanaf de vijfde eeuw, de heidense culten met hun rites, tempels en standbeelden verdwenen, vooral diegene die zich in grote stedelijke centra bevonden.

Heidense standbeelden namen een belangrijke plaats in binnen de christelijke verbeelding. Het was door middel van offers aan deze beelden dat demonen  konden worden opgeroepen om de christenen te schaden. Meestal werd de kritiek op idolatrie gecombineerd met de idee dat de vernietiging van standbeelden zou leiden tot massale bekering van de heidenen. Vanaf de tweede helft van de vierde eeuw, verschoof de christelijke kritiek van standbeelden naar publieke festivals, theatervoorstellingen en andere spelen, die nog sterk heidense associaties hadden. Dit is duidelijk te zien in de preken van Augustinus (354-430) en Johannes Chrysostomus (ca. 345-407). Vele christenen zagen blijkbaar geen probleem in  het bijwonen van dergelijke feesten, terwijl ze goed wisten dat het brengen van offers aan standbeelden onaanvaardbaar was.

Voor een aantal christenen waren heidense standbeelden aanvaardbaar, als ze maar niet meer verbonden waren met offers die aan christenen schade konden toebrengen. Dit verklaart waarom heidense standbeelden in christelijke kunstcollecties konden worden opgenomen. Zeker vanaf de vijfde eeuw, toen offers in grote steden veel minder voorkwamen, konden standbeelden zonder veel problemen worden hergebruikt als kunstwerken.

De christelijke omgang met heidense standbeelden hing sterk af van de lokale context. Slechts uitzonderlijk werden ze vernietigd op bevel van de keizer. In de meeste gevallen van christelijke aanvallen op heidense standbeelden, was het de plaatselijke bisschop die zijn gelovigen mobiliseerde. Standbeelden konden een katalysator zijn voor religieus geweld, in de zin dat ze door christenen werden gebruikt om heidenen te provoceren. Het Serapeum is hiervan het beste voorbeeld.

Roger Janssen, kruisheer
pastoor-moderator pastorale eenheid Harlindis en Relindis - Maaseik
​
0 Reacties



Laat een antwoord achter.

    Nieuws

    Langs deze weg willen we u informeren over wat er leeft in onze parochies.

    Foto
    Foto
    Foto
    Foto
    (Her-)Abonneren

    Dossiers

    Alles
    1ste Communie
    Bezoek Bisschop
    Doop
    Gebed
    Harlindis En Relindis 2022
    Heppeneert
    Intenties
    Jongeren
    Kerkschatten
    Kerst
    Overlijdens
    Overweging
    Roeping
    Terugblik
    Vieringen
    Vooruitblik
    Vormsel

    Archieven

    Maart 2022
    Februari 2022
    Januari 2022
    December 2021
    November 2021
    Oktober 2021
    September 2021
    Augustus 2021
    Juli 2021
    Juni 2021
    Mei 2021
    April 2021
    Maart 2021
    Februari 2021
    Januari 2021
    December 2020
    November 2020
    Oktober 2020
    September 2020
    Augustus 2020
    Juli 2020
    Juni 2020
    Mei 2020
    April 2020
    Maart 2020
    Februari 2020
    November 2019
    Oktober 2019
    September 2019
    Juli 2019
    Juni 2019
    Mei 2019
    April 2019
    Maart 2019
    Februari 2019
    Januari 2019
    December 2018
    November 2018
    September 2018
    Juli 2018
    April 2018
    Maart 2018
    Februari 2018
    Januari 2018
    Oktober 2017
    September 2017
    Juni 2017
    Mei 2017
    Maart 2017
    Februari 2017
    Januari 2017
    December 2016
    November 2016
    Oktober 2016
    September 2016
    Augustus 2016
    Juli 2016
    Juni 2016
    Mei 2016
    April 2016
    Maart 2016
    Februari 2016
    Januari 2016
    December 2015
    Oktober 2015

    RSS-feed

Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.
  • Home
  • Actueel
  • Agenda
  • Eucharistievieringen
  • Sacramenten
  • kinderen en jongeren
  • Kerken
    • Aldeneik >
      • Kerkraad
      • Werkgroepen
    • Heppeneert >
      • Werkgroepen
    • Maaseik >
      • Kerkraad
      • Werkgroepen
      • Kerkschatten >
        • Codex Eyckensis
        • Van 1244 tot de 16de eeuw
        • De reliekschatten uit Aldeneik
        • 16de eeuw
      • Restauratie
      • Archief
    • Wurfeld >
      • Kerkraad
  • Contact
  • Links
  • Privacyverklaring
  • Vrijwilliger