DEEL 16 Harlindis en Relindis

Op zoek naar vormen van religieuze leven
Na de bekering van Clovis ging een groot deel van de Frankische aristocratie over naar het katholiek geloof, maar al spoedig verhinderde moreel bederf de uitrol van het christendom in het Merovingische rijk. De bekering tot het katholieke geloof mondde niet uit in een diep-christelijk leven. 

Het zou getuigen van beaat optimisme, mochten de bisschoppen Remigius, Vaast en Eleutherius dit wel verwacht hebben. Een en ander hield verband met het religieuze leven, die zich nog te veel op het strikt individuele vlak afspeelde.

Eén van de betekenissen van het religieuze leven luidt: de persoonlijke wijze waarop iemand vorm geeft aan de beleefde ervaring van zijn relatie met anderen en met God. Het religieuze leven van een katholiek verwijst naar de manier waarop het individu beantwoordt aan de uitnodiging van Jezus Christus, die als persoon en in woord en daad tot ons is gekomen. Een dergelijk leven blijft soepel en dynamisch in zoverre rekening wordt gehouden met de telkens weer nieuwe inbreng van de beleefde ervaring. Terecht spreekt men van leven, omdat de individuele weg die men gaat op kronkelwegen van het menselijk bestaan in kaart worden gebracht en gekoppeld worden aan religieuze herkenningspunten en krachtlijnen. In bepaalde gevallen kan die systematisering verworden tot een star en verkalkt systeem en zich gaan voordoen als een oordelende en moraliserende dwang. Dan verliest het religieuze leven het vermogen om open te staan voor de inbreng van een voortdurende groei.

De eenheid in het individuele religieuze leven komt tot stand door de betrokkenheid op God, die zich openbaart door en in Jezus Christus. Wezenlijke elementen van dit religieuze leven zijn: innerlijk leven, geestelijk leven en geloofsleven. Het innerlijk leven onderstreept het strikt persoonlijke van het religieuze leven en ook het intiem verborgen en geheimvol aspect van de relatie tot God. Het geestelijk leven plaatst het religieuze leven in de sfeer van een werkelijkheid die zichzelf overstijgt. Deze term heeft iets dubbelzinnigs. Gaat het over de menselijke geest, over de Heilige Geest, over goede of kwade geesten? De term het geloofsleven beschouwt het geloof als de voedingsbodem van het religieuze leven maar tevens ook als zijn rijpe vrucht. Geen van deze wezenlijke elementen was aanwezig bij de Merovingische aristocraten nadat zij zich, om hun koning Clovis te eren, hadden laten dopen.

In de zesde eeuw werd West-Europa bevolkt met kluizenaars of reclusen, die alleen woonden, opgesloten in een of ander vertrekje, dat tegen een kerk was aangebouwd of tegen de poort van een klooster, met wereldschuwe en min of meer zonderlinge heremieten (die boven in een boom woonden of in een grot), met vaganten (avontuurlijke zwervers en landlopers) en met akoimeten (letterlijk niet-slapers, die elkaar aflosten om de lof van God geen ogenblik te onderbreken). Het ascetisme en het kluizenaarsleven waren ontleend aan het Oosten en buitengewoon streng; bij de zwakke elementen gaf dat aanleiding tot grootdoenerij en recordpogingen.

Een eeuw later ging men bij de kerstening anders te werk. De gewone methode werd nu abdijen te stichten. Het religieuze leven ging men nu bezien op het vlak van een groep personen. De beleefde ervaring van hun betrekkingen met anderen en met God gingen zij uitbouwen, altijd met verwijzing naar Jezus Christus. Een leermeester, een voorbeeld, een bezieler van grote waarde werden als ideaal of als norm beschouwd. De leden van de groep vonden in deze bezieler de belichaming van hun verlangens en bedoelingen. Ze volgden hun leermeester na of namen de fakkel over. De leermeester of bezieler van een dergelijke beweging werd vaak beschouwd als de stichter. Zijn geest werd tastbaar en zichtbaar in gedragingen en gedragspatronen die enkel bestonden binnen bepaalde organisatiestructuren. Zij die in eenzelfde geest wilden leven, werden uitgenodigd om zich in te voegen in die structuren. Men bezigde dan de term spiritualiteit. Zoals gezegd was de gewone methode vanaf de zevende eeuw abdijen te stichten. In de abdij baden de monniken voor de heidenen. Zij gaven de omwonende heidense bevolking een voorbeeld van innerlijk, geestelijk en diep-christelijk geloofsleven. In de abdijen werden zendelingen gevormd en konden oude en zieke missionarissen uitrusten. De abdij gaf ook de nodige materiële hulp aan de zendelingen en ook aan de omwonende heidense bevolking.

Roger Janssen, kruisheer
pastoor-moderator pastorale eenheid Harlindis en Relindis - Maaseik