Oude boekband van de Codex Eyckensis uit de 15de-16de eeuw herontdekt!

Persmoment op 5 september om 10 uur in de Sint-Catharinakerk te Maaseik
Het schooljaar is net weer begonnen. Voor velen een herkenbare tijd van urenlang kaften en frustraties om alles mooi in de plooi te krijgen. Dit gebruik is vandaag de dag minder een gewoonte voor de jongeren. Dit oude gebruik had als hoofddoel om het boek te beschermen. Hoe verder men teruggaat in de tijd hoe mooier en zorgvuldiger de boekbanden versierd werden. Bij oude boeken is het gebruikelijk om de banden na enige tijd te restaureren of zelfs te vervangen. Het oudste verluchte handschrift uit België, Nederland en Luxemburg heeft sinds de 8ste eeuw ook verschillende boekbanden gehad. Niet alle banden zijn gekend, maar recent werd het oudst gekende exemplaar ontdekt!

De oudste boekband die we tot op heden kenden was diegene uit 1957 die tijdens de restauratie van de Codex Eyckensis (1988-1994) werd verwijderd. De Duitse restaurateur Karl Sievers, die de perkamenten folio’s van plastiekfolie voorzag, heeft deze boekband aangebracht. Na de verwijdering bleef hij bewaard in de archieven van de Kerkfabriek van Sint-Catharina van Maaseik. Drie vrijwilligers zijn reeds geruime tijd bezig met de inventarisatie van de vele archiefstukken in het kerkarchief. Op 8 februari 2017 stootte de voorzitter van de Kerkfabriek, Pierre Thijssen, nietsvermoedend niet enkel op de boekband van Karl Sievers, maar eveneens op een prachtige bruine lederen band met blindstempels. Na enige verwondering was het vrijwilliger Rik Nulens die de waarde en betekenis van dit object snel wist in te schatten.

Na een kort onderzoek door Prof. Lieve Watteeuw kon vrij snel bevestigd worden dat de naaigaten van de Codex Eyckensis overeenkwamen met de naaigaten van deze boekband. Tijdens de eerste restauratieperiode in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw werden meerdere naaigaten ontdekt. Dit duidt aan dat het handschrift ook meerdere keren van een nieuwe boekband werd voorzien.
Stilistisch gezien is de boekband te situeren in de 15de-16de eeuw. In 1571 werden de kerkschatten overgebracht van Aldeneik naar de Sint-Catharinakerk in Maaseik. Mogelijk was deze verplaatsing de aanleiding voor het opnieuw binden of misschien zelfs samenvoegen van de twee onvolledige manuscripten, codex A en codex B. Verder onderzoek zal echter meer duidelijkheid moeten scheppen rond deze vraagstellingen.

De Codex Eyckensis is het oudste manuscript van Nederland, België en Luxemburg. Dit eeuwenoude manuscript werd in de 8ste eeuw geschreven en kende een heel bewogen geschiedenis. Dankzij de herontdekking van de 15de-16de -eeuwse boekenband zijn er nieuwe denkpistes geopend in het lopende onderzoek. Sinds september 2016 wordt de Codex Eyckensis immers aan een grondig onderzoek onderworpen, waarbij er niet alleen een uitgebreid kleurenonderzoek wordt uitgevoerd door het KIK-IRPA in Brussel, o.l.v. dr. Marina Van Bos, maar ook een stilistisch onderzoek, een tekstueel onderzoek en een 2D+ scanning door de KU Leuven, o.l.v. prof. Lieve Watteeuw. U kan het project volgen op www.codexeyckensis.be.
​
Op Open Monumentendag worden deze boekbanden exclusief tentoongesteld van 13u tot 18u in de Kerkschatten van Sint-Catharina. De toegang is gratis. U kan die dag ook genieten van een demonstratie van boekbinderij Camps of zelf aan de slag met Kalligrafie. Om 14u, 15u en 16u staat er een gids voor je klaar om je de Codex Eyckensis te laten ontdekken door de lens van de Duitse bezetter tijdens WO I.