Deel 31 Harlindis en Relindis: Lambertus, bisschop van Maastricht en patroonheilige van Luik

Lambertus van Maastricht of van Luik (638-705) was bisschop van Maastricht tussen ca. 670 en 705. Over zijn leven is weinig met zekerheid bekend. Volgens de veertiende-eeuwse kroniekschrijver Jean d’Outremeuse was hij de zoon van Aper, graaf van Osterne en diens vrouw Herisplende. Hij zou geboren zijn in 638 in Wintershoven. ​​

Daar bevond zich een door Amandus gestichte kloostergemeenschap voor kinderen uit adellijke families. Lambertus kreeg er zijn opleiding onder de hoede van de priester Landoaldus (+ 667). Op zijn eenentwintigste ging hij in de leer bij missiebisschop Remaclus, de Keltisch-christelijke abt van Solignac, die ook het klooster Stavelot-Malmédy stichtte en tussen 650 en 660 bisschop was van Maastricht. Remaclus werd opgevolgd door Theodardus, een oom van Lambertus. Volgens de overlevering was Theodardus afkomstig uit Aquitanië en was hij een leerling van Remaclus.  Nadat hij zich kort na 669 in Worms bij koning Childerik II (662-675) was gaan beklagen over de onderdrukking en de plunderingen in zijn bisdom door Frankische edelen, werd hij gedood. Na zijn dood bepaalden de raadslieden van de Frankische koning Childerik II dat Lambertus bisschop van Maastricht moest worden. Hij was toen dertig jaar oud.  
Lambertus had banden met Hugobert en Plectrudis, de eerste vrouw van Pepijn II van Herstal. Nadat Childerik II in 673 werd vermoord door hofmeier Ebroïn, moest Lambertus uitwijken naar de abdij van Stavelot, waar hij zeven jaar verbleef. Uit deze periode stamt de volgende legende: Toen Lambertus 's nachts eens stilletjes opstond om te gaan bidden, liet hij een sandaal op de plankenvloer van de slaapzaal vallen. Ontstemd door dat lawaai bromde vader abt half vanuit zijn slaap dat de veroorzaker ervan onmiddellijk 'naar het kruis' moest. Het kruisbeeld stond buiten opgesteld en het was op dat moment hartje winter. Lambertus deed wat hem werd opgedragen en bracht de hele nacht in kruisgebed (de armen gespreid) voor het kruisbeeld door. De volgende morgen ontbrak hij dan ook in het koorgebed. Een monnik bracht vader abt in herinnering dat hij er 's nachts iemand had uitgestuurd om buiten voor het kruis te gaan bidden. Geschrokken ging men kijken. Lambertus stond er nog altijd, de armen gespreid, die net als zijn hoofd en schouders bedekt waren met een dikke laag sneeuw. In allerijl hebben de broeders toen om vergiffenis gesmeekt en een heet bad voor hem klaargemaakt.
Pepijn II van Herstal (ca. 635-714) overwon Ebroïn in 681en herstelde Lambertus in zijn ambt. De heilige bisschop preekte in Limburg, Brabant en de Kempen. Een tijdlang trok hij rond in het gezelschap van Willibrordus, die in 691 uit Engeland was gekomen.
Lambertus' familie liet graaf Dodo, een rentmeester van Pepijn II van Herstal en vermoedelijk de broer van Pepijns tweede vrouw Alpaida, de moeder van Karel Martel, vermoorden. Dodo’s familieleden namen wraak door op hun beurt Lambertus te vermoorden. De moord vond plaats in de nacht van 16 op 17 september 705. Ook Lambertus' neven Petrus en Andolet werden vermoord. De officiële rooms-katholieke versie ziet Lambertus als een martelaar voor het geloof vanwege zijn veroordeling van Pepijn II van Herstal die met zijn schoonzus Alpaida, een overspelige relatie had. Lambertus werd opgevolgd door zijn leerling Sint-Hubertus (+ 727). Meteen na zijn dood werd hij als martelaar vereerd. Hij werd eerst in Maastricht begraven, maar zijn opvolger, Hubertus van Luik, die een beschermeling van Pepijn II van Herstal en Alpaida was, liet Lambertus' overblijfselen naar Luik brengen, op het moment dat hijzelf zijn bisschopszetel van Maastricht naar Luik verplaatste.
 
Verschillende legenden verhalen over de heilige Lambertus. Zo bijvoorbeeld verscheen een kruis aan de hemel bij zijn dood. Een ander voorbeeld is dat hij soms wordt afgebeeld met kolen in zijn mantel. Van zijn leraar moest hij eens brandende kolen halen toen het vuur uit was. Omdat hij geen pot had om ze te vervoeren, droeg hij ze in de schoot van zijn koorhemd zonder dat het kledingstuk verbrandde.
 
De heilige Lambertus werd aangeroepen tegen verlamming, maar daarnaast ook tegen vallende ziekte, koorts, veeziekten en oogziekten. Zijn kerkelijke feestdag is 17 september. Ofschoon vele kerken aan hem zijn toegewijd, bestaat op de meeste plaatsen geen uitgesproken verering van hem als geneesheilige. Hij is schutsheilige van bandagisten (orthopedische technologen), chirurgen, tandartsen, boeren, houtbewerkers, textielarbeiders en metselaars. Daarnaast is hij de patroon van de huwelijkstrouw.